سرگیجه (Vertigo) یک وضعیت عارضی است که با حس دوری و چرخش در مورد خود یا محیط اطراف همراه است. این احساس معمولا به عنوان حرکت یا چرخش ناخودآگاه اجسام در دورانی که شخص در واقعیت به حرکت نیست، توصیف می شود. افراد مبتلا به سر گیجه ممکن است احساس عدم تعادل کنند و حتی بی تاب شوند. سرگیجه معمولا ناشی از اختلالات در سیستم تعادل و ترازوی داخلی گوش دارد.
انواع سرگیجه
سر گیجه ها معمولا به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:
- سرگیجه محیطی (Peripheral Vertigo): این نوع سر گیجه اغلب ناشی از مشکلاتی در گوش داخلی یا اعصاب تعادلی است. بیشترین علت سر گیجه محیطی، لابیرنتیت (Labyrinthitis) و منیر (Meniere’s disease) هستند. سرگیجه محیطی معمولا با حس دوران چرخشی و حرکت محیط اطراف سر همراه است. افراد ممکن است به سمت یک طرف خم شوند یا حتی افتاده یا استفراغ کنند.
- سرگیجه مرکزی (Central Vertigo): این نوع سرگیجه ناشی از مشکلات در بخش های مختلف مغز است، به ویژه در مخچه. علل متداول شامل عفونت ها، تروما، تومورهای مغزی، مشکلات عروقی، یا بیماری های اعصابی می باشند. سر گیجه مرکزی معمولا با علائمی همچون از دست دادن تعادل، سختی در حرکت چشم ها، دوبینی، و سایر علائم عصبی همراه است.
تشخیص نوع سر گیجه و تعیین علت آن نیاز به معاینه پزشکی دقیق دارد. هر کدام از این نوع سر گیجه ها نیاز به درمان و مدیریت متفاوتی دارند. بنابراین، اگر شما یا کسی که می شناسید دچار سرگیجه شده است، بهترین اقدام این است که به پزشک متخصص مراجعه کنید تا علت و نوع آن تشخیص داده شود و درمان مناسب ارائه گردد.
علائم سرگیجه
علائم سر گیجه به شدت متنوع و از فرد به فرد متفاوت باشند. افراد ممکن است تجربه های مختلفی از سرگیجه داشته باشند. در ادامه، علائم متداولی که معمولا با سر گیجه همراه هستند را بیان می کنم:
- حس دوری و چرخش: این حس ممکن است معمولا به عنوان حرکت چرخشی یا دوران اجسام در اطراف فرد توصیف شود. این احساس می تواند به صورت دایره های چرخشی یا تکراری تجربه شود.
- عدم تعادل: فرد ممکن است احساس عدم تعادل کند و نتواند به درستی ایستاده یا راه بروید. این مشکل معمولا همراه با سختی در حفظ تعادل بدن است.
- تهوع و استفراغ: بسیاری از افراد تهوع را تجربه می کنند و ممکن است به استفراغ منجر شوند. حالت تهوع و استفراغ معمولا به علت حس دوری و اختلال در تعادل ایجاد می شوند.
- وزوز گوش: برخی از افراد ممکن است احساس وزوز یا نویز در گوش ها (تینیتوس) کنند.
- سردرد: سرگیجه ممکن است با سردرد همراه باشد. سردرد ممکن است به صورت شدید یا خفیف باشد و در بعضی موارد می تواند علامت میگرنی باشد.
- احساس پری در گوش: بعضی افراد احساس پری یا پر شدن گوش ها را داشته باشند، که معمولا به تغییرات فشار داخل گوش داخلی مرتبط است.
- حرکات چشم غیرقابل کنترل (Nystagmus): در بعضی موارد، چشم ها به طور غیرارادی حرکت می کنند و این حرکات به عنوان نیستاگموس شناخته می شوند.
- تاری دید یا گیجی: تعدادی از افراد ممکن است احساس تاری دید یا گیجی کنند.
توجه داشته باشید که علائم سرگیجه ممکن است به شدت متفاوت باشند و به علت بیماری های مختلفی مانند بیماری های گوش داخلی، مشکلات مغزی، میگرن، فشار خون بالا، داروها و عوامل دیگر باشند. در صورت تجربه مکرر سر گیجه یا داشتن علائم نگران کننده، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کرده و تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنید.
دلایل بروز سرگیجه
سر گیجه دارای علل متعددی است و این علل می توانند از جنبه های مختلفی نظیر اختلالات گوش و تعادل، مشکلات قلبی، عوامل نورولوژیکی، عوامل روانی و زمینه های دیگر به وجود آیند. در ادامه، عوامل مهمی که می توانند باعث بروز سرگیجه شوند را برای شما مختصرا بیان خواهیم کرد:
۱- سرگیجه ناشی از اختلال گوش میانی:
یکی از دلایل شائع و شدید سر گیجه، وجود اختلال در گوش داخلی است. زمانی که مایع گوش داخلی به ناحیه های نادرست حرکت کند و وارد کانال های گوش داخلی شود، احساس سرگیجه و چرخش محیط به دور سر افزایش می یابد. این مشکل به عنوان یکی از مهمترین و پر ساختارترین مشکلات گوش داخلی شناخته می شود که بسیاری از افراد با آن روبرو می شوند. علاوه بر این، بسیاری از بیماران تجربه سرگیجه حتی در زمان خواب را نیز دارند.
۲- سرگیجه به دلیل لابیرنتیت (Labyrinthitis):
سرگیجه یک علامت اصلی اختلالات گوش و تعادل می باشد و می تواند از انواع مختلفی داشته باشد. یکی از اختلالات گوشی که می تواند به سر گیجه منجر شود، لابیرنتیت یا عفونت گوش داخلی است.
این مورد زمانی رخ می دهد که لابیرنت (یعنی تونل های داخلی گوش) به علت عفونت یا التهاب، تغییراتی در عملکرد خود نشان دهد. این تغییرات باعث می شوند که اطلاعاتی که گوش دریافت می کند و به مغز ارسال می کند، با آنچه گوش سالم و چشم به مغز می دهد، مغایرت داشته باشند. این عدم تطابق و عدم تعادل در اطلاعات ارسالی به مغز، به عنوان سر گیجه تجربه می شود.
علائم لابیرنتیت ممکن است شامل سرگیجه شدید، تهوع، استفراغ، شنیدن صدای وزوز در گوش (تینیتوس)، تب و گوش درد باشد. عموما این نوع عفونت به دلیل عوامل ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد می شود. خوشبختانه، لابیرنتیت با درمان دارویی به راحتی قابل درمان است.
۳- سرگیجه به علت بیماری منیر (Menier):
سر گیجه می تواند یکی از علائم بیماری منیر باشد، که یک بیماری نادر در گوش است و علاوه بر سرگیجه، علائم دیگری نیز دارد. بیماری منیر با تحت فشار بودن گوش داخلی همراه است و می تواند منجر به سرگیجه، تهوع، استفراغ، وزوز گوش و کاهش شنوایی شود. بعضی از بیماران همچنین احساس فشار در داخل گوش خود دارند.
درمان بیماری منیر به وسیله داروها و تغییرات در رژیم غذایی انجام می شود. در موارد نادر و شدیدتر، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید تا فشار در گوش داخلی کاهش یابد.
۴- عوارض داروهای مختلف و بروز سرگیجه:
علاوه بر مشکلات مرتبط با گوش که از شایع ترین عوامل بروز سرگیجه هستند، گاهی عوارض بعضی داروها نیز می توانند باعث سر گیجه در افراد شوند. اگر اطلاعات دارویی که شما مصرف می کنید را بررسی کنید، ممکن است متوجه شوید که سرگیجه شما به دلیل مصرف این داروهاست. در این مواقع، نباید به طور خودسرانه دارو را قطع کنید، بلکه باید با پزشک خود مشورت کنید و وضعیت خود را توضیح دهید. پزشک ممکن است داروی جایگزین تجویز کند یا تنظیمات دارویی را تغییر دهد.
در واقع، برخی از دسته های داروهای خاص ممکن است عوارض سرگیجه داشته باشند. به عنوان مثال، برخی داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج، داروهای اعصاب آرامبخش، داروهای تنظیم فشار خون، و دیگر دسته های داروها ممکن است سرگیجه را در برخی از افراد به همراه داشته باشند. تاثیرات جانبی داروها بستگی به نوع دارو، دوز مصرفی، و واکنش هر فرد به آنها دارد.
بیشتر بخوانید: انواع مختلف سردرد کدامند؟
۵- سرگیجه ناشی از کمبود ویتامین:
کمبود بعضی ویتامین ها در بدن ممکن است باعث بروز سر گیجه در افراد شود. به عنوان مثال، کمبود ویتامین B12 در بسیاری از موارد می تواند سبب ایجاد سرگیجه و تهوع شود. تشخیص کمبود ویتامین باید توسط پزشکان انجام شود و نباید به صورت خودسرانه و بدون مشورت با پزشک، ویتامین ها را به برنامه غذایی خود اضافه کنید. کمبود ویتامین ها عوارض زیادی در بدن می تواند داشته باشد و باید با راهنمایی پزشک مورد درمان قرار گیرد. همچنین، باید توجه داشت که مصرف بیش از حد ویتامین ها نیز ممکن است عوارض جدی در بدن ایجاد کند. بنابراین، تنها زمانی که پزشک شما توصیه کرده و یا ویتامین ها به عنوان بخشی از درمان تجویز کرده باشد، می توانید آنها را مصرف کنید.
۶- بیماری های قلبی و سرگیجه:
بعضی از اختلال های مرتبط با قلب ممکن است با سرگیجه همراه باشند. این اختلالات معمولا به دلیل کاهش عرضه خون به مغز ایجاد می شوند و ممکن است با احساس گیجی و تاریکی دید همراه باشند. وقتی افراد مبتلا به این نوع اختلالات قلبی حرکت سریعی انجام می دهند یا به ناگهان از حالت خواب به حالت نشسته تغییر وضعیت می دهند، ممکن است سرگیجه ناگهانی تجربه کنند. توجه داشته باشید که سرگیجه تنها یک علامت است و همچنان باید توسط پزشک ارزیابی شود. یکی از بیماری های قلبی که ممکن است باعث سرگیجه شود، آریتمی (Arrhythmia) است. آریتمی زمانی اتفاق می افتد که ریتم ضربان قلب غیرطبیعی باشد، این ممکن است باعث سر گیجه، تنگی نفس و درد در قفسه سینه شود.
۷- سرگیجه به علت میگرن (Migraines):
میگرن یک نوع سردرد شدید و نبض دار است که معمولا در قسمت جلوی سر یا یک طرف سر احساس می شود. افراد مبتلا به میگرن، به شدت حساس به نور و صدا هستند و اغلب از سرگیجه و احساس خالی بودن در سر گلایه دارند. این بیماران ممکن است با تهوع و استفراغ، بی حالی و تغییر در میدان دید نیز مواجه شوند. در برخی از موارد، سرگیجه به تنهایی و بدون حضور سردرد همراه باشد، و این وضعیت در نیمی از افراد مبتلا به میگرن شایع است.
۸- سرگیجه به دلیل کم آبی بدن (Dehydration):
یکی از مواردی که باعث سرگیجه می شود و افراد خیلی کم متوجه آن می شوند، کم آبی بدن است. کم آبی یا دهیدراته شدن، زمانی رخ می دهد که بدن نتواند مقدار کافی آب و مایعات را دریافت کند. این وضعیت باعث کاهش فشار خون می شود که به عبارت دیگر می تواند علت سرگیجه و احساس بی حالی شود. عواملی مانند گرما، فعالیت زیاد، و رژیم های غذایی نامناسب می توانند به کم آبی بدن منجر شوند. علائم کم آبی بدن شامل سرگیجه، احساس بی حالی (چرا احساس ضعف و بی حالی می کنیم؟)، کاهش تولید ادرار، و احساس گیجی است. در مواردی که میزان مایعات از دست رفته بسیار زیاد باشد، تنها با نوشیدن مایعات ممکن است مشکل حل نشود و نیاز به معالجه در بیمارستان با تزریق مایعات درون وریدی خواهد بود.
۹- سرگیجه و سندروم خستگی مزمن (Chronic fatigue syndrome):
سندروم خستگی مزمن یک وضعیت پزشکی است که به دلایل مختلفی در افراد بروز می کند. افراد مبتلا به این سندروم گاهی حتی بعد از خواب بسیار خوب و راحت، احساس خستگی شدید می کنند. این وضعیت علاوه بر حس خستگی، ممکن است با علائم دیگری همراه باشد، از جمله حس سر گیجه و گیجی در رختخواب، درد در مفاصل، سردرد، عدم تمرکز، و حتی آلرژی به مواد غذایی مختلف.
پزشک با بررسی علائم و تاریخچه بیماری این افراد می تواند تشخیص دقیقی از سندروم خستگی مزمن داشته باشد و برنامه درمانی مناسبی را تجویز کند. این برنامه ها ممکن است شامل مدیریت علائم، تغییرات در رژیم غذایی، تمرینات فیزیکی، و در موارد لازم، داروها باشند. به عنوان یک بیماری پیچیده، درمان سندروم خستگی مزمن نیازمند همکاری مستمر با پزشک و تیم درمانی متخصص است.
بیشتر مطالعه کنید: خونریزی مغزی با چه علائمی همراه است؟
۱۰- سرگیجه به دلیل فشار خون پایین:
سر گیجه به دلیل فشار خون پایین یک پدیده نسبتا شایع است که در افرادی که با فشار خون پایین (فشار خون پایین به چه دلیل رخ می دهد؟) دست و پنجه نرم می کنند، ممکن است رخ دهد. وقتی که فشار خون این افراد به میزانی کاهش می یابد که برای رساندن کافی خون به مغز کافی نباشد، علائمی همچون سرگیجه به وجود می آید. این علائم معمولا در هنگام تغییر وضعیت نشسته به ایستاده یا از حالت خواب بلند شدن بیشتر حس می شود.
علائم سرگیجه به دلیل فشار خون پایین شامل احساس ضعف، تاری دید، کمبود تمرکز، حالت تهوع، احساس تشنگی، و حتی تغییر در رنگ پوست می شوند. عوامل مختلفی می توانند باعث افت فشار خون در این افراد شوند، از جمله مصرف برخی داروها، مشکلات قلبی، کمبود ویتامین ها و مواد معدنی مهم، و حتی عملیات جراحی.
۱۱- سرگیجه به دلیل افت قند خون:
جسم برای تامین انرژی مورد نیاز خود به مقدار مشخصی قند نیاز دارد. زمانی که مقدار این قند به پایین تر از میزان نیاز بدن برسد، اولین علامت آن سرگیجه است. این سرگیجه همراه با احساس خستگی، لرزش دست و پا، افزایش ضربان قلب، تعریق زیاد، بی قراری، و احساس ضعف همراه می شود. پایین آمدن قند خون ممکن است به دلیل مصرف انسولین در بیماران دیابتی اتفاق بیفتد. علاوه بر این، گاهی عواملی مانند نداشتن وعده های غذایی به مدت طولانی، مصرف زیاد از حد الکل، و کاهش میزان قند در رژیم های غذایی نیز می توانند باعث افت قند خون شوند.
۱۲- سرگیجه به دلیل اضطراب شدید:
سر گیجه به دلیل اضطراب شدید یک امر رایج است و ممکن است در افرادی که تمایل به تجربه اضطراب دارند، بیشتر وقوع کند. این اضطراب می تواند در مواقع مختلفی از جمله در مکان های شلوغ، در موقعیت های استرس زا یا به دلیل دیگر عوامل ایجاد شود و باعث احساس سرگیجه و گیجی در افراد گردد. اگر کسی تجربه مداوم این نوع سرگیجه را دارد، مشاوره از یک حرفه ای در زمینه اضطراب و سرگیجه می تواند به درمان و مدیریت بهتر این وضعیت کمک کند.
۱۳- سرگیجه در سفر با کشتی، قایق یا حتی خودرو:
مسافرت با وسایل نقلیه مختلف می تواند برای برخی افراد منجر به سر گیجه شود. این امر به خصوص در سفرهای دریایی با کشتی یا قایق، سفرهای هوایی با هواپیما، و حتی در سفرهای زمینی با اتوبوس، قطار یا خودرو اتفاق می افتد.
سفر با کشتی و قایق ممکن است به دلیل تغییرات مکانی و حرکت مستمر و دریایی، در بسیاری از افراد سرگیجه و تهوع ایجاد کند. این احساس سرگیجه معمولا به نام دریازدگی یا دریاچه زدگی هم شناخته می شود. همچنین، سفرهای هوایی با هواپیما نیز ممکن است در افراد سر گیجه و تورم شنوایی ایجاد کند که به نام سرگیجه هوایی شناخته می شود.
در سفرهای زمینی، مثل اتوبوس، قطار و حتی خودرو، تغییرات مفاصل و حرکات ناگهانی ممکن است به سر گیجه منجر شوند. به عنوان مثال، بسیاری از افراد نمی توانند در مسافرت در ماشین کتاب بخوانند یا به تلفن همراه نگاه کنند زیرا این اعمال باعث سرگیجه و تهوع می شود.
این نوع سرگیجه معمولا از طریق اعتدال حرکات و مصرف داروهای ضد سرگیجه قابل مدیریت و کنترل است. اگر از این مشکلات در سفرهای خود رنج می برید، مشاوره با پزشک می تواند به شما کمک کند تا راه حل های مناسبی را برای کنترل سرگیجه در سفرها پیدا کنید.
۱۴- عوامل نورولوژیکی:
سر گیجه به دلیل عوامل نورولوژیکی، از جمله تشنج و ضربه به سر، حالتی است که به علت اختلالات در سیستم عصبی ایجاد می شود. تشنج ها، نوعی از فعالیت های نورونیک ناگهانی در مغز هستند که ممکن است با سرگیجه، حرکات ناگهانی، و حتی بی هوشی همراه باشند. ضربه به سر نیز می تواند منجر به سرگیجه شود. این امر ممکن است به دلیل ترک های خونی در مغز و عوارض نورولوژیکی ناشی از آن باشد. در نتیجه، سرگیجه به دلیل عوامل نورولوژیکی معمولا نیاز به ارزیابی و درمان توسط پزشک دارد تا علت دقیق و مداخله مناسب تعیین شود.
علت سرگیجه در کودکان
علت سرگیجه در کودکان می تواند متنوع باشد و به طور دقیق باید توسط پزشک تشخیص داده شود. برخی از شایع ترین علل سرگیجه در کودکان شامل:
- آلرژی و آسم
- عفونت های گوش
- مشکلات تعادلی
- میگرن
- آسیب یا سرماخوردگی
- تهوع و استفراغ (ویژه اگر این عوارض به مشکلات گوارشی یا مشکلات معده مرتبط باشند)
- مشکلات قلبی
- اختلالات متابولیکی
- سایر علل (از جمله فعالیت های جسمانی شدید، اختلالات تغذیه ای، وضعیت های استرس زا، یا داروهای خاص)
در هر صورت، در صورت بروز سرگیجه مکرر یا شدید در کودکان، تشخیص دقیق و مشاوره پزشکی الزامی است تا علت اصلی مشکل تشخیص داده شود و درمان مناسب انجام شود.
بیشتر بخوانید: دلیل لرزش دست ها چیست؟
چگونه از سرگیجه جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از سرگیجه، در ابتدا باید دلیل آن مشخص شود، زیرا این امر می تواند نشانه یک بیماری جدی باشد. اگر علت سرگیجه ناشی از بیماری مشخصی باشد، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و دستورات درمانی او را دنبال کنید. اگر علت سر گیجه به بیماری خاصی برنگردد، می توانید از روش های ساده ای برای پیشگیری از سرگیجه استفاده کنید. این شامل مصرف آب به میزان کافی، استراحت مناسب، و اطمینان از تعادل قند خون می شود. همچنین، به علت ممکن بودن تاثیر تکان های ناگهانی و مطالعه در وسایل حمل و نقل عمومی بر روی سرگیجه، افرادی که مستعد این حالت هستند، باید از انجام این کارها پرهیز کنند.
انواع روش های درمانی سرگیجه
درمان سر گیجه عمدتا به وابستگی به علت اصلی آن و نوع سرگیجه بستگی دارد. در ادامه، نمونه هایی از روش های درمانی سرگیجه آورده شده است:
- درمان مشکلات گوشی: در صورتی که علت سرگیجه به مشکلات گوش و اعضای حسی گوش مربوط باشد، پزشک ممکن است داروها را تجویز کرده یا تمرینات تعادلی و تراپی توانبخشی را پیشنهاد دهد.
- جراحی: در برخی موارد نادر، مانند بیماری منییر یا برخی از موارد خاص سرگیجه، جراحی ممکن است به عنوان گزینه درمانی در نظر گرفته شود.
- درمان میگرن: افراد مبتلا به سرگیجه به علت میگرن ممکن است به داروهای ضد میگرن و تغییر در سبک زندگی (مثل رژیم غذایی و تمرینات تنفسی) نیاز داشته باشند.
- کاهش اضطراب و استرس: درمان هایی که به کاهش اضطراب کمک می کنند، می توانند برای سرگیجه های ناشی از اضطراب موثر باشند.
- تغییرات در سبک زندگی: در بسیاری از موارد، تغییرات ساده در سبک زندگی مانند تغذیه مناسب، کاهش مصرف نمک، و مدیتیشن می تواند به کنترل سرگیجه کمک کند.
درمان با طب سنتی
در طب سنتی، معمولا سر گیجه منییر یا سرگیجه سرد نامیده می شود. برای درمان این نوع سرگیجه می توانید:
- عطر گل محمدی را در خواب بو کنید.
- روغن کنجد (بهترین نوع روغن کنجد چیست؟) را روی سر خود مالیده و به مدت ۱۴ تا ۴۰ روز از مصرف غذاهای سرد خودداری کنید. همچنین، تا حد امکان دو تا سه بار در وعده های غذایی خود از فسنجان استفاده کنید. بهتر است فسنجان را با استفاده از بادام و گردو تهیه کنید تا تاثیرات مثبت آن بیشتر شود.
- درمان سنتی حجامت کتف را به وسیله بادکش انجام دهید. این عمل را می توانید ۷ تا ۱۴ دفعه در روز انجام داد تا مزاج بدن از وضعیت سرد به وضعیت گرم تغییر کند.
درمان دارویی
سر گیجه ممکن است علت های متعددی داشته باشد و در انتخاب بهترین روش درمانی، تشخیص دقیق علت آن بسیار حائز اهمیت است. در بیشتر موارد، نیاز به داروهای خاص برای درمان سرگیجه وجود ندارد، اما در برخی شرایط می توان از داروها به عنوان بخشی از روش درمانی استفاده کرد. درمان دارویی سرگیجه به عوامل اصلی بیماری و نوع سرگیجه وابسته است:
- آنتی هیستامین ها (پرومتازین، بتاهیستین): این دسته داروها عمدتا برای کنترل تهوع و سرگیجه در اثر بیماری های گوش و تعادلی مصرف می شوند. آنتی هیستامین ها ممکن است به تسکین علائم کمک کنند، اما مصرف آنها باید با نظر پزشک باشد.
- بنزودیازپین ها (دیازپام، لورازپام): این داروها از دسته داروهای ضد اضطراب هستند و می توانند به کنترل سر گیجه ناشی از اضطراب کمک کنند. با این حال، باید با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شوند زیرا ممکن است به اعتیاد ایجاد کنند.
- ضد تهوع ها (پروکلروپرازین، متوکلوپرامید): این داروها برای کنترل تهوع و استفراغ استفاده می شوند، که ممکن است در سرگیجه ناشی از تهوع موثر باشند.
- داروهای میگرن (ایندومتاسین، توپیرامات، میگراستاپ): این دارو ها نیز برای کنترل و درمان میگرن استفاده می شوند که می توانند به درمان سرگیجه منجر شوند.
تا مقدار زیادی، درمان سرگیجه وابسته به علت اصلی و شدت علائم است. در صورتی که داروها بهبود ندهند یا علائم به شدت مزاحم باشند، مشاوره پزشکی و تغییرات در رژیم زندگی ممکن است لازم باشد.
مانور درمانی سرگیجه و سایر روش های درمانی
مانور Epley یکی از روش های معمول در درمان سرگیجه است. در این روش، موقعیت سر با استفاده از حالت های خاصی تغییر می کند تا کریستال های کوچک کلسیمی که ممکن است موجب سرگیجه شوند، به مکان مناسب منتقل شوند. این روش به نام “مانور Epley” یا “مانور نیر” هم شناخته می شود و به درمان سرگیجه ناشی از اختلال در گوش میانی کمک می کند.
تعادل درمانی سرگیجه نیز به ورزش هایی اشاره دارد که به افراد کمک می کنند تا بدن خود را به تدریج به حرکات و تغییرات مختلف عادت دهند، به طوری که به تدریج از حساسیت به سرگیجه کاسته شود. این روش معمولا در درمان سرگیجه هایی که به علت مشکلات گوش داخلی رخ می دهند، موثر است.
روان درمانی نیز در برخی موارد می تواند به تسکین علائم سرگیجه کمک کند، به ویژه اگر علت سر گیجه به اختلالات اضطرابی و مشکلات روانی مرتبط باشد. این نوع درمان با کمک یک متخصص روان شناس یا روان پزشک انجام می شود و می تواند به تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کند.
توصیه هایی برای کاهش سرگیجه
اگر به طور مداوم با سرگیجه مواجه هستید، می توانید از نکات زیر برای کمک به کاهش آن استفاده کنید:
- وقتی سرگیجه به شما حمله می کند، بلافاصله بنشینید یا دراز بکشید و تا زمانی که حس سرگیجه کم نشده است، در همین وضعیت بمانید. این کار به حفظ تعادل شما کمک می کند و از وقوع مشکلات جدی تری جلوگیری می کند.
- اگر نیاز به ثبات بیشتری دارید، از عصا یا واکر استفاده کنید، به ویژه هنگام بالا و پایین رفتن از پله ها. همچنین می توانید از نرده ها و سطوح مستقیما اطرافتان برای کمک گرفتن استفاده کنید.
- انجام فعالیت هایی که به حفظ تعادل شما کمک می کنند، مانند یوگا، مفید خواهد بود. از تغییر ناگهان موقعیت خود پرهیز کرده و به تدریج تغییرات را انجام دهید.
- اگر سرگیجه به صورت مداوم رخ می دهد، از رانندگی یا انجام کارهایی که نیاز به تمرکز و توجه دارند، خودداری کنید. همچنین مصرف موادی مانند کافئین، الکل و دخانیات را محدود کنید، زیرا این مواد ممکن است سرگیجه را تشدید کنند.
- حداقل هشت لیوان آب را در روز بنوشید، حداقل هفت ساعت یا بیشتر بخوابید و از قرار گرفتن در موقعیت های استرس زا خودداری کنید.
- رژیم غذایی سالمی را رعایت کنید، به طوری که تغذیه ای که از میوه ها، سبزیجات و پروتئین های کم چربی تشکیل شده باشد داشته باشید.
- اگر مشکوک به این هستید که علت سرگیجه به دلیل مصرف داروی خاصی است، حتما این موضوع را با پزشک مطرح کنید تا او بتواند مصرف داروها را برای شما بازنگری کند یا داروهای دیگری را تجویز کند.
- اگر با سر گیجه همراه با تهوع هستید، می توانید از قرص هایی مانند آنتی هیستامین یا مکلیزین استفاده کنید. این داروها نیاز به نسخه پزشک ندارند و در برخی موارد می توانند تسکین بخش باشند.
- برای تشخیص دقیق تر علت سرگیجه مداوم، می توانید به پزشک مراجعه کرده و توصیه های لازم را از او دریافت کنید تا روند درمان مناسبی را آغاز کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
زمان مناسب برای مراجعه به پزشک در مورد سرگیجه می تواند به شرایط و شدت سرگیجه بستگی داشته باشد. در اینجا مواردی ذکر شده که نشان دهنده نیاز به مراجعه به پزشک می باشند:
- اگر سر گیجه به طور مکرر و مداوم رخ دهد، حتما باید با پزشک مشورت کنید. سرگیجه های مکرر ممکن است نشانه مشکلات جدی تری باشند.
- اگر سر گیجه به صورت ناگهانی و بدون علت ظاهر شود، به خصوص اگر همراه با علائمی مانند سردرد، گردن درد، تاری دید، از دست دادن قوه شنوایی، مشکل در تکلم، بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست و پا، از دست دادن هوشیاری، درد قفسه سینه یا استفراغ مداوم باشد، باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
- اگر سرگیجه شما با تغییر موقعیت سر (به عنوان مثال، وقتی از جا بلند می شوید) رخ دهد و به صورت مداوم تکرار شود، نیاز به ارزیابی پزشکی دارید.
- اگر علاوه بر سرگیجه، علائم دیگری نیز داشته باشید که نگران کننده باشند، به پزشک مراجعه کنید.
- اگر سر گیجه شما به صورت خاصی باعث اختلال در زندگی روزمره شما شود و به شدت تاثیر بگذارد، باید با پزشک خود مشورت کنید.
در هر صورت، اگر شما یا کسی که مراقبت می کنید با سرگیجه مواجه می شوید و نگرانی دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند با معاینه، تاریخچه پزشکی، و انجام آزمایش های مرتبط، به تشخیص دقیقی برسد و برنامه درمانی مناسب را تجویز کند.
بیشتر مطالعه کنید: همه چیز درباره بی خوابی
به کدام پزشک مراجعه کنیم؟
اگر با سر گیجه مواجه شدید، بهترین کار این است که به پزشک متخصص گوش، حلق، و بینی مراجعه کنید. این عزیزان میتوانند علت سر گیجه شما را تشخیص دهند. اگر پزشک متخصص گوش و حلق و بینی شما نتواند به طور کامل به مشکل شما پاسخ دهد، ممکن است شما را به یک نورولوژیست (متخصص مغز و اعصاب) برای بررسی بیشتر ارجاع دهد. همچنین، در صورت وقوع علائم جدی همچون تاری دید، عدم تمرکز، از دست دادن هوشیاری، درد در ناحیه قفسه سینه یا علائم غیرمعمول دیگر، باید فورا به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.
در مواقع سرگیجه چه بخوریم؟
بهترین خوراکی های برای کمک به درمان سرگیجه عبارتند از:
- عصاره جینکو بیلوبا: مصرف عصاره جینکو بیلوبا ممکن است بهبود تدریجی سرگیجه را ایجاد کند.
- مصرف آب و مایعات: کمبود آب و مایعات می تواند یکی از عوامل اصلی سرگیجه باشد. بنابراین، مصرف آب و مایعات کافی (اهمیت نوشیدن آب کافی در چیست؟) بسیار مهم است.
- زنجبیل: زنجبیل (خواص شگفت انگیز زنجبیل چیست؟) یک داروی طبیعی و گیاهی است که می تواند به کاهش سرگیجه کمک کند. می توانید زنجبیل را به صورت جویدن یا تهیه دمنوش مصرف کنید.
- لیمو: آب لیمو به دلیل افزایش سطح قند در بدن می تواند در کاهش سرگیجه مفید باشد.
- ترکیب تخم گشنیز و گاسبری: مصرف تخم گشنیز و گاسبری، که غنی از ویتامین ها مانند ویتامین C و ویتامین A هستند، می تواند به بهبود سر گیجه کمک کند. می توانید این دو ماده را با یکدیگر ترکیب کرده و مصرف کنید.
همچنین باید توجه داشته باشید که از مصرف موادی مانند کافئین، الکل، و غذاهایی که ممکن است برای شما مشکل ساز باشند، پرهیز کنید، زیرا ممکن است سر گیجه را تشدید کنند. همچنین بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین راهکارهای درمانی برای شما را مشخص کنید.
سرگیجه در چه سنی شایع تر است؟
سرگیجه ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما بالاترین شیوع آن معمولا در افراد بالای ۶۵ سال دیده می شود. دلایل این افزایش شیوع در این گروه از جمله تغییرات نورولوژیکی در ساختارهای گوش داخلی و مشکلات مرتبط با پیری می تواند باشد. همچنین، برخی از بیماری ها و داروهای معمول در افراد مسن می توانند عوامل موجب سرگیجه شوند. با این حال، سرگیجه در افراد جوان تر نیز می تواند به دلیل علل دیگری مانند میگرن، اختلالات گوش، یا اضطراب رخ دهد. بنابراین، سرگیجه می تواند در هر سنی اتفاق بیافتد، اما با پیشرفت سن، احتمال مواجهه با آن افزایش می یابد.
علت سرگیجه در بارداری
سرگیجه در دوران بارداری ممکن است به علت عوامل متعددی ایجاد شود. یکی از عوامل شایع، تغییرات هورمونی است. در دوران بارداری، تغییرات در سطح هورمون ها مثل پروژسترون و استروژن می توانند به تغییرات در فشار خون و سیستم عصبی منجر شوند که ممکن است به سر گیجه منجر شود. همچنین افزایش حجم بدن و تغییرات در مرکز جاذبه نیز موارد دیگری هستند که ممکن است به سرگیجه در بارداری منجر شوند. افرادی که دچار مشکلات قلبی، فشار خون بالا یا دیابت (دیابت چه درمان هایی دارد؟) هستند نیز ممکن است بیشتر به سرگیجه در دوران بارداری حساس باشند. در هر صورت، اگر یک زن باردار به سر گیجه دچار شود، مهم ترین چیز این است که به پزشک خود اطلاع دهد تا علت آن ارزیابی شود و در صورت لزوم درمان مناسب انجام شود تا برای خود و نوزادشان ایمنی فراهم شود.
