روشهای درمان سرطان مغز استخوان

در ادامه مقاله به بررسی کامل روشهای درمان سرطان مغز استخوان و عوارض درمان آن پرداخته ایم.

تشخیص سرطان مغز استخوان

از نتیجه آزمایش هایی که داده اید مرحله سرطان مشخص می شود. در سرطان میلوم چندگانه، مرحله سرطان از یک تا سه میتواند باشد.

مالتیپل میلومای مرحله یک به کندی رشد میکند. با بالاتر رفتن مرحله سرطان، بیماری تهاجمی تر میشود. این گونه سرطان خون در مرحله سه به تندی پیشروی میکند و بدتر میشود.

معرفی روش ها

سرطان مغز استخوان میلوم چندگانه همیشه نیاز به درمان فوری ندارد. اگر هیچ علامتی ایجاد نکرده است بسته به نظر پزشک میتوانید آزمایشهایی بدهید تا پیشروی بیماری را ارزیابی کنید. مالتیپل میلوما در مراحل نخستین به کندی رشد میکند. از این رو آزمایش ها و معاینه های پی در پی و منظم برای زیر نظر داشتن بیماری انجام میشود.

هنگامی که این بیماری نشانه هایی ایجاد کرده است، معمولا درمان با دارو آغاز میشود. روی هم رفته میتوان گفت برای درمان سرطان مغز استخوان از هر گونه ای که باشد، با گزینه های زیر روبرو هستید:

۱. درمان هدفمند سرطان مغز استخوان

در این روش از داروهایی استفاده میشود که به مواد شیمیایی ویژه ای در سلولهای سرطانی واکنش نشان میدهند و با مهار این مواد شیمیایی، جلوی رشد سلولهای سرطانی را میگیرند. داروهای این درمان انواع گوناگون دارند. برای میلوم متداولترین داروهای هدفمند عبارتند از:

• thalidomide
• lenalidomide
• bortezomib
• daratumumab

۲. ایمنی درمانی

در این روش داروها برای برانگیختن دستگاه ایمنی بدن استفاده میشوند تا خود دستگاه ایمنی به سلولهای سرطانی یورش ببرد. دستگاه ایمنی همان گونه که با میکروبها میجنگد، با سلولهای سرطانی نیز جنگ میکند. در حالت عادی این سلول ها با روش هایی خود را از دستگاه ایمنی ما پنهان میکنند. ایمنی درمانی به دستگاه ایمنی کمک میکند سلول های سرطانی را پیدا کند و آنها را از بین ببرد. اگر چه این درمان نیز عوارض و پیامدهای خود را دارد که باید در نظر گرفته شود.

۳. کار تی سل درمانی (CAR-T cell)

درمان آنتی ژن کایمریک گیرنده سلول تی (Chimeric antigen receptor T cell ) که به آن کار تی سل درمانی نیز میگویند، دستگاه ایمنی را به گونه ای پرورش میدهد که با سلولهای سرطانی مبارزه کند. این درمان با برداشتن برخی گلبولهای سفید خون از جمله سلولهای تی آغاز میگردد. این سلولها به آزمایشگاه فرستاده میشوند و در آنها به گونه ای تربیت میشوند که گیرنده های ویژه ای را بسازند. این گیرنده ها به سلولها کمک میکنند که یک نشانگر ویژه در سطح سلولهای سرطان مغز استخوان را شناسایی نماید. سپس این سلولها که اکنون توانایی پیدا کردن و نابود ساختن سلولهای مالتیپل میلوما یا انواع دیگر سرطان خون را دارند، به بدن بیمار برگردانده میشوند.

۴. شیمی درمانی

در این روش از داروهای قوی برای نابودی سلولهای سرطانی بهره گرفته میشود. این داروها سلولهایی را که رشد سریع دارند از جمله سلولهای سرطانی را میکشد. رایج ترین داروهای شیمی درمانی برای درمان سرطان مغز استخوان این دو هستند:

• cyclophosphamide
• melphalan

بیشتر شیمی درمانی ها به صورت تزریق به رگ هستند اما برخی هم به شکل قرص استفاده میشوند. معمولا هر دو یا سه هفته یک بار است که در چند چرخه تکرار میشود.

برای اطلاعات بیشتر درباره نحوه و مراحل شیمی درمانی کلیک کنید.

عوارض جانبی شیمی درمانی شامل خستگی، ریزش مو، ضعف، کاهش اشتها، حالت تهوع یا استفراغ، اسهال و ناباروری است.

۵. کورتیکواستروئیدها در درمان سرطان مغز استخوان

استروئید به مقدار اندکی در بدن به صورت طبیعی ساخته میشود و به کنترل کارکرد دستگاه ایمنی، تنظیم التهاب و فشار خون کمک میکند. این داروها به کنترل التهاب در بدن کمک میکنند. همچنین میتوانند با سلولهای میلوم مبارزه کنند.

رایج ترین داروهای کورتون مورد استفاده در درمان سرطان مغز استخوان عبارتند از:

• پردنیزولون Prednisolone
• دگزامتازون dexamethasone

۶. پیوند مغز استخوان

پیوند مغز استخوان یا پیوند سلول بنیادی به جایگزین کردن با مغز استخوان سالم گفته میشود. پیش از پیوند، سلولهای بنیادی خون ساز از خون گردآوری میشوند. دوز بالای شیمی درمانی به بیمار داده میشود تا مغز استخوان بیمار نابود شود. سپس سلولهای بنیادی سالم در بدن او گذاشته میشوند. سلولهای بنیادی به استخوان رفته و فرایند بازسازی مغز استخوان را آغاز مینمایند. این نوع پیوند که در آن از سلولهای خود بیمار استفاده میشود، پیوند مغز استخوان اتولوگ نام دارد. گاهی اوقات سلولهای بنیادی از یک فرد دیگر که سالم است برداشته میشود. در این صورت نوع پیوند، پیوند مغز استخوان آلوژنیک نام دارد.

۷. پرتو درمانی

در پرتو درمانی از انرژی متمرکز و قوی برای کشتن سلولهای سرطانی استفاده میشود. این انرژی از اشعه ایکس، پروتونها یا منابع دیگر گرفته میشود.

همچنین رشد سلولهای میلوم را به تندی کاهش داده و سرطان را کوچک میکند. از این روش در مواردی که سلولهای میلوم توده ای به نام پلاسماسیتوم شکل داده اند میتوان استفاده کرد. پرتو درمانی یا رادیوتراپی به کنترل پلاسماسیتومی که دردناک شده یا دارد به استخوان آسیب میزند، کمک میکند.

برای مشاهده مراکز دولتی و خصوصی پرتو درمانی در تهران کلیک کنید.

در سرطان لنفوم، برخی بیماران پرتو درمانی هدفمند در بخش گردن، زیر بغل یا بخشهای دیگر بدن که دچار سرطان شده است دریافت میکنند. برخی دیگر ممکن است تشعشع مستقیم به بخشهای بزرگتری از بدن را انجام بدهند.

عوارض جانبی آن شامل خستگی، قرمزی و حساس شدن پوست، خشکی پوست و ریزش مو در بخشهای تحت درمان می باشد.

۸. درمان بیولوژی سرطان مغز استخوان

به درمانهایی گفته میشود که دفاع بدن در برابر بیماری را بهبود میبخشد. برای نمونه داروی ریتوکسی مب (rituximab) خود را به مولکولی در سطح سلولهای بی سرطانی میچسباند و سلول سرطانی را خاموش میکند.

عوارض جانبی این درمان تب، لرز، خارش یا سرگیجه است.

پس از چند ماه، سلولهای بنیادی خون از خون برداشته میشوند. ممکن است پیوند مغز استخوان اندکی پس از گردآوری سلولهای بنیادی انجام شود و یا این که دست نگه دارند تا یک عود روی دهد. گاهی پزشک برای کسانی که مالتیپل میلوما دارند دو پیوند مغز استخوان پیشنهاد میکند.

آیا میدانید : بیماری های قابل درمان با خون بند ناف چیست؟

پس از پیوند، احتمالا ایمنی درمانی (ایمنوتراپی) یا درمان هدفمند دریافت میکنید تا جلوی برگشت میلوم گرفته شود.

اگر سرطان مغز استخوان برگردد یا به درمان پاسخ ندهد چه میشود؟

اگر این بیماری برگردد یا به درمان پاسخ ندهد، راهکاردرمانی دیگری در پیش گرفته میشود. یک گزینه این است که یک یا چند درمان دیگر آزمایش شود. اکنون پژوهشها برای یافتن درمانهای جدید در حال انجام هستند و در آینده نزدیک، درمانهای دقیق تر و کارامد تری در دسترس خواهد بود.

درمان عوارض سرطان مغز استخوان

سرطان جدا از این که باید خود متوقف شود، عوارضی نیز بر جای میگذارد که باید جلوی آنها نیز گرفته شود. برخی از این عوارض را میتوان با درمان کاهش داد، رفع کرد و یا جلوی پیشرفت آن را گرفت.

برخی از عوارض سرطان مغز استخوان و راههای درمان آنها به این گونه هستند:

• درد استخوان: استفاده از داروهای مسکن، پرتو درمانی و عمل جراحی برای کاهش درد سودمند است. عمل جراحی برای درمان شکستگی استخوان یا جلوگیری از شکستن استخوان نازک و سست شده به کار میرود. همچنین بیس فسفونات برای کاهش درد یا پایین آوردن کلسیم خون استفاده میشود.
• آسیب دیدن کلیه: مایعات فراوان برای بهبود کارکرد کلیه باید مصرف شود. کسانی که کلیه شان آسیب زیادی دیده است ممکن است به دیالیز نیاز پیدا کنند. برای پایین آوردن مقدار پروتئین خون ممکن است از تعویض پلاسما (پلاسمافرز plasmapheresis) استفاده شود.
• عفونت: واکسن هایی مانند واکسن آنفلوانزا و سینه پهلو (پنومونی) میتوانند به پیشگیری از برخی عفونتها در این بیماران آسیب پذیر کمک کنند. همچنین داروهای آنتی بیوتیک یا چرک خشک کن برای از میان بردن عفونت سودمند است.
• از دست رفتن تراکم استخوان: استفاده از داروهای استخوان ساز
• کم خونی: مصرف داروهایی که شمار گلبولهای قرمز خون را افزایش میدهند (ممکن است نیاز به تزریق خون باشد)

سوالات متداول: